Təyyarə pəncərələrinin çox spesifik yuvarlaq formaya malik olduğuna fikir vermisinizmi? Bu zaman sual yaranır: niyə bu halda təyyarənin pəncərələri kvadrat və ya düzbucaqlı olmasın?
novate.ru saytının məlumatına görə, aviasiya sənayesi yenicə inkişaf etməyə başlayanda və dünyada ilk sərnişin təyyarələri yarananda onlarda olan pəncərələr (illüminatorlar) həqiqətən də düzbucaqlı formada hazırlanırdı. Dizaynerlər əsaslı şəkildə bu formanın optimal olacağını güman edirdilər, çünki texniki nöqteyi-nəzərdən gövdədə düzbucaqlı bir deşik açmaq ən asandır. Və həqiqətən işlədi!
1949-cu ildə İngilis təyyarə istehsalçısı de Havilland dünyanın ilk kütləvi istehsalı olan kommersiya reaktiv təyyarəsi DH.106 Comet-i sınaqdan keçirməyə başladı. Təyyarənin istismarı 1952-ci ildə başlayıb. Sərnişin daşıma bazarı üçün o, əsl bombaya çevrildi! Təəssüf ki, hər mənada. Artıq ilk 12 ayda "Komet"in iştirakı ilə bir anda üç təyyarə qəzası baş verdi. İngilis mühəndisləri öz istehsallarının ikiqat yoxlanışını apardılar. Sonda məlum olub ki, hər üç qəza metal yorğunluğun səbəb olduğu gövdənin dağılması nəticəsində baş verib ki, bu da öz növbəsində kvadrat pəncərələr ətrafında həddindən artıq gərginliyin cəmləşməsi nəticəsində yığılıb.
Sonrakı işlər göstərdi ki, kvadrat illuminatorun dörd gərginlik zonası var ki, bu zonalar güclü xarici yükə və havanın temperaturu dəyişməsinə məruz qaldıqda gövdə qırılmasının yerinə çevrilir. Reaktiv təyyarələrin meydana çıxmasından əvvəl mülki təyyarələr bu cür gərginliklər və ya bu cür temperatur dalğalanmaları ilə üzləşməmişdilər. Düz bucaqlı illüminatorlar təhlükəsizlik baxımından dərhal tərk edildi və oval olanlarla əvəz edilməyə başlandı. Oval illüminator təyyarənin gövdəsinin üzləşdiyi gərginliyə daha yaxşı dözür. Bu gün, təyyarə sənayesində yuvarlaqlaşdırılmış pəncərələrə əlavə olaraq, strukturun həssas bölgəsindəki yükü daha da yüngülləşdirən xüsusi əyri şüşə də istifadə olunur.
